COOFICIALIDÁ CON NORMALIDÁ (Artículu de Humberto Gonzali))

Asturies ye poseedora d'una llingua milenaria y, con ella, d'ún de los más importantes patrimonios qu'una comunidá pue aportar a la cultura universal. Ye esta llingua una realidá viva, arriquecedora, y bien presente en muchos ámbitos de la nuestra sociedá. Y más allá de cuánta xente la fale, o de cómo la fale, por ser de nuestro, por ser asturiana, ye la llingua de toos. Nun nos estraña, por eso mesmo, que la ciudadanía asturiano apoye, como tolos estudios sociollingüísticos espeyen, la sobrevivencia, la dignificación y el fomentu del idioma forxáu polos nuestros antepasaos.

N'asturianu falaron los campesinos, los pescadores, los trabayadores de la industria, pero n'asturianu tamién falaron los reyes, los nobles, los ilustraos como Jovellanos, los xenerales, los obispos. N'asturianu falaron monárquicos y lliberales, conservadores y progresistes. Y n'asturianu siguen falando, anguañu, miles de persones de tou tipu y condición. La manera que tienen los pueblos de facer pol caltenimientu y la potenciación de les sos señes d'identidá diz muncho de la capacidá d'esos pueblos pa llograr progresu y bientar. Como tamién la manera na que los políticos entienden esti facer diz muncho de la so integridá y responsabilidá.Cuando una ayalga como la nuestra llingua cuerre peligru de desaparición, los políticos son los primeros obligaos a proceder d'alcuerdu col so deber: atender les necesidaes de los sos representaos y, nel casu que nos ocupa, arresponder a una clara demanda social. La llingua asturiana necesita, nesti momentu históricu, d'un marcu llegal que garantice unos mecanismos válidos p'asegurar la so tresmisión, con garantía de futuru, a les prósimes xeneraciones. Por ello, cuando se plantega una revisión del Estatutu d'Autonomía d'Asturies, faise imprescindible dir a la busca d'un modelu de cooficialidá, d'equiparación llingüística y que, acordies colo que deseen los nuestros ciudadanos, seya eficaz, progresivu, moderáu, allueñáu d'imposiciones, pero tamién de dexadeces.Los asturianos sí quieren la cooficialidá. Quiérenla sigún un patrón propiu. Somos un pueblu que ve positiva una equiparación llegal ente bable y castellanu; ente otres coses, porque tenemos a arguyu sentinos fondamente asturianos y, al empar, totalmente españoles. N'Asturies, trabayar polo propio significa meyorar a la nuestra comunidá al mesmu tiempu qu'a España. Esto ye dalgo que la mayoría compartimos. Lo que-y fai falta al asturianu nun ye otro que respetu, entendimientu, bona intención, ye dicir, valires democráticos colos qu'allevantar el diálogu que nos empobine a un consensu sobre la llingua. Solo la ignorancia, l'autoritarismu o los complexos de ciertu xacobinismu son quien a ñegar, estos díes, la posibilidá de que los asturianos decidan el camín más afayaízu pa normalizar aquello que más guapamente los define.

Nun sedría entendible qu'aquellos que'n otres autonomíes potencien la discriminación de la llingua oficial de tolos españoles o permiten la invención de reclamaciones territoriales digan a los asturianos que'l so idioma vernáculu tien prohibío ser como los demás. La fuerza política que testeronamente, dende la falsa progresía, afite posicionamientos contrarios al exerciciu d'un drechu cívicu básicu asoleyará una contradicción pergrave y enforma difícil de desplicar. La llingua nun ha ser, en nengún casu, motivu de división ente asturianos. Y usala, p'arrequexala, amás dende responsabilidaes de gobiernu, ye lo contrario a xuntar, a amuesar bon talante. Asturies tien una deuda pendiente cola so llingua. Agora tócanos saldala con estimanza y xusticia, faciendo que de toes toes se cumpla la Constitución qu'en 1978 nos dimos los españoles. Agora correspuéndenos devolvé-y la normalidá.