UN RISPIU DE HESTORIA D´ASTURIES

Asturies una Vieya Nación Europea

Antes que desurdieren ñaciones y estaos que güei mos abulten como de siempres; muncho antes qu'España fuere una realidá política unitaria; antes qu'asomaren na historia comunidaes vecines que güei quieren acutar pa sigo'l títulu de "nacionalidá histórica", Asturies yá fuera una nación ente les naciones, con estáu propiu independiente, conocida y respetada n'Europa: el Reinu d'Asturies o Reinu de los asturianos ("Regnum Asturorum"), aniciáu en Cangues d'Onís hacia l'añu 722 de la nuesa era, foi'l primeru (y, per munchu tiempu, el más importante) de los reinos cristianos de la península ibérica, cuando la dominación árabe.

El Reinu d'Asturies -que llegó abarcar territorios bien grandes, per Cantabria, Galicia, Castiella y Portugal- Caltenía, daquella, rellaciones diplomátiques col reinu francu de Carlomagno, l'amu d'Europa naquel momentu; y comerciaba con Inglaterra y Francia. Asturies yera entós un estáu y una nación conocida y respetada tanto n'Europa comu nel mundu árabe.

L'Estáu asturianu perdió puxu y protagonismu tres abdicar Alfonso III y a partir el Reinu ente los sos fíos, García, Ordoño y Fruela. Les desavenencies ente ellos, el treslláu de la corte d'Uviéu a Lleón y el postreru inxerimientu del Reinu Astur-Lleonés na corona de Castiella, fueron quitándo-y a Asturies el protagonismu políticu que tuvo enantes; pero la nación asturiana siguió tando presente na concencia de les otres naciones contemporánies baxomedievales.

Asina, el Poema d'Almería, del añu 1147, fala d'Asturies como nación cuando, refiéndose a ella, diz asina:

"Esta nación deja a lomos de su caballo las hichadas alas y se une a otras hermanas con las alas extendidas".

Esta conciencia viva de nación, privada d'independencia y estáu propiu polos intereses y trabayos de l'alta política medieval, tuvo que xugar un papel importante en dellos acontecimientos históricos d'esa dómina; acontecimientos que podemos interpretar bien guapamente como intentos de recuperar la independencia d'Asturies frente al poder foriatu. Una independencia y un estáu propiu (el Reinu Asturianu) que nun podíen tar escaecíos -por recientes- na memoria colectiva asturiana d'aquelles dómines.

Asina, por exemplu, los sucesivos llevantamientos del conde Gonzalo Peláez escontra'l rei Alfonso VII, na primera mitá del sieglu XII, que fueron reprimíos pola fuerza de les armes de los exércitos reales, o l'episodiu del que foi protagonista doña Urraca "l'asturiana", fía bastarda del mesmu rei Alfonso VII, y que, hacia'l 1264, promovió una rebelión de calter secesionista escontra'l rei Fernando II, afitando -otra vuelta- una auténtica corte real n'Uviéu.

Estos intentos de recuperar la independencia política d'Asturies y otros fechos asemeyaos protagonizaos pol conde D. Alfonso de Noreña, qu'evidenciaben el calter insumisu y llevantiscu de los asturianos, foi lo qu'emburrió a los reis castellanos pa que tomaren la decisión d'afitar el so dominiu n'Asturies d'una forma más directa y segura. Y, asina, "pelos yerros que el conde d.Alfonso nos fizo", el rei Juan I instituyó nel añu de 1388 el "Principáu d'Asturies"; quedando d'esta forma la entera nación asturiana sometía a la corona castellana embaxu'l dominiu directu de los príncipes herederos; y non de los señores asturianos, bien propensos, a dexase llevar pola alcordanza de qu'Asturies fuera un reinu independiente enantes mesmo que la Castiella qu'agora los avasallaba.